Dự kiến, chỉ tiêu tuyển sinh vào các ngành Sư phạm của nhiều trường sẽ giảm, và một số ngành sẽ không có tuyển sinh, mặc dù cả nước đang thiếu hàng chục nghìn giáo viên.
Vào đầu tháng 4, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 (Vĩnh Phúc) đã công bố tổng số chỉ tiêu tuyển sinh cho các ngành đào tạo giáo viên là hơn 2.670. Tuy nhiên, vào cuối tháng 5, trường nhận được một công văn từ Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ định giao chỉ tiêu cho ngành này với con số gần 920 người, giảm hơn 1.750 so với dự kiến.
Trong số các ngành bị giảm chỉ tiêu mạnh nhất là ngành Hóa học. Trường mong muốn tuyển sinh 563 sinh viên, nhưng chỉ được giao 20 chỉ tiêu, đạt mức tối thiểu để duy trì ngành. Các ngành Giáo dục Quốc phòng – An ninh, Sư phạm Vật lý, Sinh học, Lịch sử và Toán học cũng đều bị giảm hơn một nửa.
Trường Sư phạm Hà Nội 2 đã được phê duyệt mở hai ngành Sư phạm là Sư phạm Khoa học tự nhiên và Sư phạm Lịch sử – Địa lý, nhằm đào tạo giáo viên dạy hai môn học này tích hợp theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Tuy nhiên, chỉ có khoảng một phần tư số chỉ tiêu dự kiến được tuyển sinh.
Không chỉ trường Sư phạm Hà Nội 2, nhiều đại học khác cũng đã được giao chỉ tiêu tuyển sinh thấp hơn so với dự kiến.
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội dự định tuyển sinh hơn 3.000 sinh viên vào các ngành đào tạo giáo viên, nhưng chỉ được giao khoảng 2.400 chỉ tiêu. Tương tự, Đại học Sư phạm TP HCM đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo giao chỉ tiêu tuyển sinh hơn 1.700 sinh viên, thấp hơn khoảng 300 so với thông báo ban đầu của trường. Đại học Hồng Đức (Thanh Hóa) cũng nhận được chỉ tiêu thấp hơn gần 300.
Trong kế hoạch công bố vào ngày 10/5, trường Đại học An Giang (trực thuộc Đại học Quốc gia TP HCM) đã thông báo tuyển sinh gần 600 sinh viên, nhưng sau khi Bộ phê duyệt, chỉ tiêu chỉ còn 510. Đáng chú ý, các ngành Sư phạm Vật lý, Sư phạm Hóa học và Giáo dục Chính trị đã bị dừng tuyển sinh. Hai ngành mới dự kiến mở là Sư phạm Khoa học tự nhiên và Sư phạm Lịch sử – Địa lý cũng không được phê duyệt.
Việc giảm lượng chỉ tiêu một cách đột ngột đã gây thất vọng cho nhiều trường.
“Chúng tôi đã thông báo với Đại học Quốc gia TP HCM để nhận ý kiến từ Bộ Giáo dục và Đào tạo”, TS Tô Văn Thắng, Hiệu trưởng trường Đại học An Giang, cho biết.
Với ba ngành bị dừng tuyển sinh bất ngờ, ông Thắng cho rằng các khoa sẽ gặp nhiều khó khăn. Ông cũng không hiểu được lý do tại sao hai ngành mới là Sư phạm Khoa học tự nhiên và Sư phạm Lịch sử – Địa lý dự kiến mở để đáp ứng nhu cầu giáo viên dạy tích hợp theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhưng không được phê duyệt.
“Việc này ảnh hưởng đến quá trình đào tạo của trường và nguồn cung giáo viên phục vụ cho chương trình”, ông Thắng nhận định.
PGS.TS Nguyễn Văn Thụ, Trưởng phòng Đào tạo tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, cho biết khi xây dựng kế hoạch, trường đã đề ra chỉ tiêu tuyển sinh dựa trên khả năng đào tạo, trong đó có ngành có thể tuyển hơn 500 sinh viên.
“Khả năng đào tạo của trường chúng tôi vượt qua số lượng chỉ tiêu được giao rất nhiều, và thực tế cũng có nhiều thiếu hụt giáo viên. Việc chỉ được giao một lượng hạn chế chỉ tiêu khiến chúng tôi cảm thấy thất vọng”, ông Thụ nói.
Tuy nhiên, ông Thụ cho biết trường không thể thể hiện ý kiến lên Bộ Giáo dục và Đào tạo vì quy trình giao chỉ tiêu dựa trên việc các địa phương yêu cầu đào tạo giáo viên, sau đó Bộ sẽ phân bổ số lượng đó cho các trường. Điều này đã được nêu rõ trong công văn gửi đến các trường từ Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Ông Thụ cho rằng các địa phương yêu cầu đào tạo ít, mặc dù đang thiếu giáo viên, do những rào cản trong Nghị định 116 năm 2020. Theo Nghị định này, sinh viên sư phạm do địa phương yêu cầu đào tạo sẽ được hỗ trợ với việc đóng học phí và chi phí sinh hoạt (3,63 triệu đồng mỗi tháng).
Theo một quy định, sau khi tốt nghiệp, sinh viên phải làm việc trong lĩnh vực giáo dục, nếu không sẽ phải bồi hoàn chi phí. Tuy nhiên, không có các cơ chế ràng buộc nào để địa phương đảm bảo sự tuân thủ và hỗ trợ tài chính cho các sinh viên này.
Một người đứng đầu một trường sư phạm ở miền Bắc cho biết điều này có nghĩa là địa phương đầu tư tiền vào việc đào tạo sinh viên, nhưng sinh viên có thể không trở lại và thay vào đó chọn làm việc ở các thành phố lớn. Điều này dẫn đến việc một số địa phương không cần đặt hàng vẫn được hưởng lợi. Ngược lại, một số tỉnh, đặc biệt là các khu vực miền núi và khó khăn, đã chi tiêu để đặt hàng nhưng không có nguồn tuyển sinh viên.
Hơn nữa, ngay cả khi sinh viên trở về, họ vẫn phải tham gia kỳ thi tuyển viên chức theo quy định của Bộ Nội vụ và không đảm bảo rằng họ sẽ trúng tuyển.
“Những mâu thuẫn này khiến các địa phương do dự trong việc đặt hàng”, nguồn tin này nói.
Thống kê từ Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết đến tháng 11/2022, đã có gần 40 địa phương không đặt hàng đào tạo giáo viên. Điều này đã dẫn đến 11 trong tổng số 16 trường cao đẳng sư phạm không nhận được chỉ tiêu tuyển sinh trong năm tới. Trong giai đoạn từ 2022 đến 2026, Bộ Chính trị đã giao phụ cấp thêm 65.980 vị trí giáo viên. Trong năm học vừa qua, các địa phương đã tuyển thêm 27.850 giáo viên mầm non và phổ thông công lập.
Tại cuộc họp của Ủy ban Văn hóa và Giáo dục của Quốc hội vào ngày 27/5, một số đại biểu Quốc hội đã đề cập đến những vấn đề gặp phải trong việc thực thi nghị định 116. Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết đang trong quá trình xây dựng nghị định sửa đổi để đáp ứng yêu cầu về đào tạo giáo viên và khắc phục những hạn chế trong việc đặt hàng đào tạo.
Ngoài lý do này, đại diện của một số trường cũng cho rằng việc giảm chỉ tiêu tuyển sinh giáo viên còn liên quan đến sự thay đổi của chương trình giáo dục phổ thông. Ví dụ, tại Đại học Sư phạm Hà Nội và TP HCM, các ngành như Sư phạm Hóa học, Vật lý, Sinh học, Lịch sử và Địa lý, những ngành này yêu cầu giáo viên dạy liên môn theo chương trình mới tại cấp trung học cơ sở, thay vì chỉ dạy một môn như trước đây.
Hiện tại, sư phạm là khối ngành duy nhất có chỉ tiêu tuyển sinh do Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt. Các nhóm ngành đào tạo khác, các trường đại học có quyền tự quyết và chịu trách nhiệm đối với việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh, nhưng phải công khai với công chúng.
